Heilage byggningar og tekstar i Buddhismen

Heilagt hus

Stupaen

Stupaen er ein plass der Buddhistar kan føle nærleik til buddha. Stupaene skal angivelig inneholde ein del av den kremerte Buddha.

Utforming
Harmika-It  er den utforminga som er oppe på den ovale takformen.
Medhi-It er ein sti/veg som går rundt stupaen
Toran-It  er døra/ inngongen til stupaen
Vedica-It er eit rekkverk som symboliserar noko som skal beskytte den heilage stupaen

''The shape of the stupa represents the Buddha, crowned and sitting in meditation posture on a lion throne. His crown is the top of the spire; his head is the square at the spire's base; his body is the vase shape; his legs are the four steps of the lower terrace; and the base is his throne."

^{- Direkte frå wikipedia}

Det er i hovudsak åtte forskjellige utformingar på Buddhistiske stupaer , spesiellt i Tibetansk Buddhisme. Kvar av dei står for viktige hendingar i livet til Buddha.

Eg legg ved ei lenkje til wikipediasida som forklarar svært godt dei forskjellige betydningane. Sida er på engelsk, men er ikkje vanskelig å forstå:)

http://en.wikipedia.org/wiki/Stupa


Heilage tekster i Buddhismen

Tripitaka er tekstane som vert rekna som heilage i Budhismen. Desse tekstane skal ha blitt nedskrivne etter Buddhas død. Då samlast 500 av hans flinkaste disipplar innkalt til eit møte. Der skulle dei bestemme kva for lære som var rett, og føre dei vidare frå den tidlegare muntlege formen.
Etter dei var ferdige med å skrive, sat dei igjen med eit verk på over 20 000 sider. Denne tekstsamlinga er delt i tre, dei tre korgene.



Tripitaka
Dei tre korgene tar for seg tre ulike ''korger'' med lærdom.
Den fyrste er Vinaya Pitaki. Denne inneheld lover og regler for nonner og munker i kloster.
Den andre er Sutra Pitaki, den tar for seg diverse sutraer, eller taler som Buddha/Siddharta Gautama skal ha skrive.
Den tredje er Abidharama Pitaka som er ei systematisk framstilling av Buddhismen


Kjelder:
http://www.daria.no/skole/?tekst=2167
http://www.wikipedia.no/
under same himmel 3, læreverk for ungdomsskulen
http://www.wikipedia.com/


Bilder

Sabbat

Jødane feirar sabbat, kviledagen, på siste siste dagen i veka, til minne om at Gud skapte verda på seks dagar og kvilte den sjuande. Jødane har søndag som første dagen i veka, så dei feirar den på laurdag, eller meir korrekt, frå solnedgang fredag til solnedgang laurdag. Sabbat betyr kvile eller å avstå frå (i denne samanheng, avstå frå arbeid). Det er og jødane sin viktigaste heilagdag.


Kjelder:
http://snl.no/sabbat
http://no.wikipedia.org/wiki/Sabbat_(j%C3%B8disk)

Viktig for buddhismen

Buddhismen er den einaste av verdsreligionane som meiner at det ikkje fins nokon skapargud. Likevel har dei ein sentral person, Buddha, som dei ber til. Buddha var tidlegare ein mann med namnet Siddharta Gautama. Han vart fødd rundt år 560 f.Kr i India.


http://www.google.no/imgres
Statue av mediterande Buddha

Historia fortel at Siddharta Gautama var prins i India, og at han aldri hadde vore utafor tempelet. Derfor trudde han at livet var likt for alle som for han - han visste ikkje om noko vondt. Han visste ingenting om sjukdommar og døden.
 Ein dag fekk han tenaren med på ein tur utanfor tempelområdet. Då fekk han for første gong sjå korleis verkelegheita var. Han såg sjuke folk, menneske i sorg og liding blandt medmenneska hans som han ikkje visste om. Dette fekk han til å lure, og han spurde tenaren mange spørsmål om dette. Tenaren svarte så godt han kunne, og prinsen vart interessert i ''det verkelege livet''.
Dagane som følgde var dei ute og gjekk. Kvar dag dukka det opp nye ting.
Etter ei tid, gjekk prinsen til arbeid. Han tok tak i det som var dårleg, hjalp menneske og fekk orden på det meste. Dette er bakgrunnen for at Siddharta Gautama i ettertid har fått namnet Buddha, som tyder ''den vakne'', ''den opplyste'' og ''å begripe''.





http://www.google.no/imgres


For buddhustar er det viktig med:

• -Etikk: ''Tenk på andre som på deg sjølv. Unngå å skade eller krenkje andre, og øv på kjærleik, medkjensle og å vere gåvmild.''
• -Meditasjon: Mange oppfattar meditasjon ulikt, og det er derfor idividuelt korleis ein mediterar. Buddha meinte at mediteringa var for utviklinga av sinnet.
• -Forståing: Gjennom etikk og meditasjon skal ein lære og forstå verklegheita. ''Oppnå kunnskap som ein ikkje kan lese/lytte seg fram til''.
• Å vere sjølvstendig: Sentralt i buddhismen er at kvar enkelt person skal kunne gjennomføre personlege val, tenke sjølv og sjå sjølv. ''Ein skal ikkje godta nokon autoritet.''

http://www.google.no/imgres

Kjelder: http://www.daria.no/skole/?tekst=772
             http://www.krlweb.net/religionane/kortom/buddhismen.htm
             http://no.wikipedia.org/wiki/Buddhisme
             http://www.robinsonlibrary.com/philosophy/buddhism/biography/buddha.htm

Heilage stader i Hinduismen

Heilage stader i Hinduismen


I Hinduismen vert gudshusa, eller tempela rekne til å vere heilage. Hinduistar meiner at gudane er til stades, og bur i tempela noko som igjen gjer at kvart einskild tempel kan vere via til ein spesiell gud. Kvart tempel har i alle fall ein hovudgud som '' bur'' i det heilagaste rommet i tempelet.

Andre stader som vert rekna som heilage i Hinduismen, er elva Ganges. Hinduistar trur at ein på spesielle occationes kan verte rensa for syndene sine og kome nærare frelse ved å bade i elva. I tillegg til dette kjem hinduar frå langt vekke for å spreie asken etter dei døde i elva, noko som skal gjere at ein kjem til himmelen
Elva vert personifisert til å vere gudinna Devi.



Fjellkjeden Himmalaya vert også rekna som heilag. Dette fordi fjellkjeden etter sigande skal vere far til den hinudistiske gudinna Parvati.




I Hinduismen har ein òg sju heilage byar som er store mål for pilgrimsreiser.

1. Ayodhya
2. Mathura
3. Haridwar
4. Varanasi
5. Kanchipuram
6. Dvaraka
7. Ujjain

Frå den fjerde viktigaste byen, Varanasi

Bilder:

Bilde 3
Bilde 2
Bilde 1

http://hinduism.iskcon.org/practice/503.htm
http://www.indianetzone.com/29/religious_importance_ganga_river.htm

Retningar innanfor Jødedommen

I det Gamle testamentet blir jødane omtalt som "eit folk". Likevel har det dei siste to hundre åra dukka opp mange nye retningar. Sjølv om dei er einige i mykje, er det nokon ting dei skil seg soesielt ut på. Blant anna er dei ikkje eininge i korleis ein skal forholde seg til dei gamle tekstane, om kor viktig det er å følgje reglane som står i dei, kor heilage dei er, og om dei skal fornyast eller ikkje. Felles for alle retningane er at dei held fast til historia si. Her er nokre av hovudretningane:


     Ortodoks jødedom
Ortodoks tyder rett lære, og er "tradisjonell, offisiell jødedom". Dei ynskjer å følgje flest mogeleg av reglane i Tanach og Talmud som passar inn i det moderne samfunnet vi lever i. Dei meiner også at Moses verkeleg fekk Toraen på Sinai-fjellet. Menn skal be (minst) tre gongar kvar dag, og kvinner og menn skal fylle ulike roller. I dag representerar denne retninga eit mindretal av jødar, men er fortsatt ganske utbreitt i USA og Israel.

Ultraortodokse jødar

Ortodoks jødedom blir ofte delt inn i tre: Haredisk jødedom, mest kjend som ultraortodoks jødedom, tillet ikkje at medlemmar tar seg vanleg utdanning eller jobb, og meiner ein først og fremst skal vie livet sitt til å studere Toraen, skilt frå det moderne samfunnet. Hasidistisk jødedom er utbreitt i Aust-Europa, medan moderne ortodoks jødedom tar

meir hensyn til vitenskapen og det moderne samfunnet i dag.

     Liberal- og reformjødedom
Reformjødedommen trur ikkje at Toraen er av guddommeleg opprinning, men skrivne av menneske inspirerte av Gud, som gjer at den må bli tilpassa etter den moderne tida. Dei brukar også ein fornya utgåve av Siddur i gudstenester. Denne retninga er spesielt utbreitt i USA.


     Konservativ jødedom
Dette er eit utspring frå reformjødedommen, som meinar at reformjødedommen gjekk "for langt i å tilpasse seg sine omgivelser og valgte derfor en mellomting". Dei konservative meiner at Toraen er av guddommeleg opprinning, men og at den er nedskrive av menneske. Akkurat som reformjødedommen er denne retninga hovudsakleg utbreitt i USA.


     Rekonstruksjonisme
Utspring av den konservative jødedommen. Dei mener at Toraen ikkje er eit resultat av ein guddommelig åpenbaring, men viktig for den jødiske tradisjonen og søket etter det guddommelege. Tradisjonen er og viktig for rekonstruksjonistane, blant anna for å skape ein identitet.

Kjelder:
Under Same Himmel 2

http://www-lu.hive.no/team/t03ac/krl/transparent_religioseretninger.html
http://www.krlweb.net/religionane/KORTOM/splittelse/spl_Jodedommen.htm
http://no.wikipedia.org/wiki/Ortodoks_j%C3%B8dedom
http://no.wikipedia.org/wiki/%E1%B8%A4asidisk_j%C3%B8dedom
http://no.wikipedia.org/wiki/Ultraortodoks_j%C3%B8dedom
http://nn.wikipedia.org/wiki/Moderne_ortodoks_j%C3%B8dedom
http://en.wikipedia.org/wiki/Judaism


Bildekjelder:
http://gfx.dagbladet.no/labrador/544/544554/5445543/jpg/active/960x.jpg

Høgtider

Tradisjonar og høgtider varierer mykje frå muslim til muslim. Kva slags merkedagar og høgtider kvar enkelt muslim praktiserar er delvis avhengig av kva land personen kjem frå, og kor aktiv han er i trua.
Dei to retningane innanfor islam, shiaislam og sunniislam, er ikkje einige om kva slags hadit-samlingar* som er mest truverdige. Derfor vert nokre høgtider berre feira av den eine gruppa.
(*Hadit-samlingar er forteljingane om kva profeten Muhammed sa og gjorde)

Felles for begge retningane: 

• Fredag er ein viktig dag. Grunnen til det er at muslimar meiner at religiøse handlingar som vert utførte på ein fredag, er betre enn det som vert gjort elles i veka.
• Ramadan. Den 9. måneden, etter den muslimske kalenderen, skal alle muslimar faste når det er dagslys.
• Fastebrytningsfesten er ein fest der musimar feirar at Ramadan er ferdig.
• Den store festen er ein ''offerfest'' for å hylle at Abraham ofra eit lam i staden for sonen sin, Isak. Festen er 2 månedar og 10 dagar etter fastebrytingsfesten.
• Ashurah er til minne om at Allah redda Moses og jødane frå faraoen i Egypt. Det er også dagen då Muhammeds barnebarn vart drepen i slaget ved Kerbala. Mange muslimar ''gjenopplever'' dagen veds å slå seg sjølv til blods. 
• Muslimsk nyttår feiras ikkje som ein offisiell islamsk heilag dag, men mange muslimar har ulike tradisjonar for dagen.
• Profetens fødselsdag er for å feire Muhammed. I ''Den Islamske Bevegelse'', ei gruppe innanfor islam, er det forbode å feire denne dagen. Også mange arabiske land har forbudt å praktisere feiring av dagen.
• Laylat al-Qadr, på norsk skjebnenatta, er rekna for å vere den mest heilage natta gjennom heile året, og er alltid i slutten av Ramadan. Det er sagt at det skal vere den natta at Koranen vart openbert til Muhammed. Mange meiner også at dei som ber frivilleg denne natta får tilgjeving for alle syndene sine.
• Laylat ul-Isra' wa I-Miraaj er til minne om dagen då Muhammed vart teke med til ''den ytterste moske'' og steig opp i himmelen. 
• Laylat ul-Bara'ah: mange reiser til gravene der dei nærmaste ligg. Muslimar er vakne heile natta for å be, i håp om å ikkje døy i komande år.

Illustrasjonsbilde for Layat al-Qadr
http://www.google.no/imgres

Kjelde:-  http://no.wikipedia.org/wiki/Islamske_h%C3%B8ytider
           - (sjå under bilde)

Heilage tekstar i Hinduismen

Heilage tekstar i Hinduismen

Hinduismen har eit mangfald av heilage tekstar, der nokre av dei er over 1000 år gamle. Det er i hinduismen at du finn dei eldste skrivne tekstane i verda.

I hovudsak deler ein dei heilage skriftene inn i to kategoriar, dei som er blitt openberra ( shruti) og dei som er ''hugsa'' (smirti).

Vedaen:

Vedatekstane er eldgamle hinduistiske tekstar som dannar grunnlaget for sjølve hinduismen. Vedatekstane skal ha blitt openberra, og høyrer difor til tekstane,Shruti, det som har blitt høyrt. Tekstane er delt inn i fire hovudseksjonar.

 

1. Rigveda ( tyder: hymnenes eller versenes veda)  inneheld over 1 028 hymnar.

2. Ayurveda ( tyder: læra om livet)  Inneheld kostholdslære og renseteknikkar.

( lenkje til meir info om Ayurveda )

3.Samaveda (tyder:offerritualenes kunnskap) Inneheld mange av dei same tekstane som Rigveda, men skal syngast i staden for å resiterast slik Rigvedaen vert. Tekstane er frå ca. 1000 f.kr.

4. Atharveda inneheld religiøse hymner og besvergande formlar, dette er òg den yngste av dei fire vedaene.

Mahabharata

Mahabarata er eit anna verk innanfor hinduistiske tekstar. Mahabarata høyrer til den litterære gruppa med forteljingar som er huska, eller menneskeskapt.

 Mahabharata er rekna til å vere eit av verdas største verk med rund 100 000 dobbeltvers!

Tradisjonen tilseie at dette litterære verket vart skrive av ein hinduistisk visman,Vyasa,  fire år før Kristus.

Mahabarata vert oversett med: den store fortellingen om Bharata-dynastiet, som viser til kongedømet Bharata der to greiner av slekta brøyt ut i krig som vert skildra over fleire bøker. Den mest kjente teksten frå Mahabharata, og den mest kjende hinduistiske teksten generellt er Bhagavadgita.

 

Bhagavadgita

( herrens song)

Bhagavadgita er 6. boka i det store indiske eposet ( episk dikting, eller forteljing) og er på rundt 700 vers. Bhagavadgita var den fyrste hinduistiske teksten oversatt til Engelsk. I Bhagavadgita følger ein prins Arjun på veg inn mot ein skjebnesvanger konflikt mot slektningane sine på Kurukshetra-sletta. Prins Arjun slit med samvittigheiten sin, ettersom det er sin eigen familie han skal sloss mot. Vognføraren til Prins Arjun viser seg å vere Krishna, ein avatar av Vishnu.

Krishna overtyder Prins Arjun om at han skal gjere dette fordi han er ein del av krigarklassen. 

''verket understreker betydningen av å gjøre sin plikt på den plass man har fått i verden uten å skjele til handlingens frukter''. - direkte frå Wikipedia.

I Bhagavadgita vert det drøfta ulike metodar for å oppnå frigjering, eller moksha.

Handlingens veg (karma yoga, eller karma marga)

Erkjennelsens eller kunnskapens veg (jnna marga)

Hengivenhetens eller kjærlighetens veg  (bhakti yoga, bhakti marga).

Bhagavadgita anbefalar Kjærleiksvegen.

''«Det er nå vanlig å skille mellom tre meningsnivåer i Mahabharata og Bhagavadgita. På ett nivå handler teksten om en ødeleggende krig mellom to brødregrupper. På et annet nivå handler den om en konflikt mellom det rette, dharma, og det urette, adharma, det gode mot det onde. På et tredje plan handler Bhagavadgita om kampen mellom menneskets lavere og høyere vesen, dvs kampen mellom egoistiske og åndelige verdier. Det var dette tredje nivået som var viktig for Gandhi.''

- Charles Wilkinson, oversatte Bhagavadgita.

Puranaene

(frå gamle dagar)

Purane omfattar forteljingar om universet, kosmologi ,geografi og historie. I tillegg til dette fortel Purane om gudane og det dei har drive med. Puranene har ofte fokus på Bhakti( hengivenhet til gud)og Dharma ( å gjere sine sosiale og mennesklege pliktar).

Purane kan delast inn i tre grupper, tekstane som omhandlar Brahama,Vishnu og hans avatarar og om Shiva og gudinna asossiert med han!

Kjelder:

Snl.no

Wikipedia.com

http://www.sacred-texts.com/hin/

http://uwacadweb.uwyo.edu/religionet/er/hinduism/htexts.htm

Bileter:

Vedaen:

Artikkelen om vedaen på http://www.wikipedia.com/

Illustrasjon til Mahabarata: http://www.all-art.org/Visual_History/107-2.htm

Illustrasjon til Purane
www.bhoffert.faculty.noctrl.edu

Prins Arjun og Krishna i vogn:
http://www.hindu-blog.com/2010/12/today-is-gita-jayanti-december-17-2010.html

Koranen

Koranen er den heilage boka i islam. Den inneheld Muhammeds openberring som han fekk av Allah frå år 610 fram til han døydde i år 632. Den er skriven på arabisk, og omsette eksemplarar er rekna for å vere ugyldige.
Boka er inndelt i 114 suraer (kapittel), der suraene med lengst tekst kjem framst og korte tekstar bakerst. Men det er eitt unntak: den sentrale bøna i islam, al-fatiha. Denne bøna finn ein heilt framst i Koranen.
Kvar sure er delt inn i kortare vers som ein kallar ayat.
Muslimar som trur på Allah, meiner at Koranen er ein kopi av Allah sine ord. Det han sa vart gitt til Muammed via openberringar. Etter at Muhammed var død, skreiv ein nær venn av Muhammed, Zayd ibn Thabit, ned tekstane og samla dei i eitt ekemplar.
Det fins fleire ulike tolkingar av Koranen. Sunni-muslimane og sjiamuslimane har ulike tolkingar, men dei er samde i at Koranen er ei samling av openberringane frå Allah.

http://www.google.no/imgres

I tilknyting med Koranen, brukar mange muslimar også eit bønnekjede når dei ber. Oftast er det 99, 66 eller 33 perler i kjedet. Då det er 99 perler, er det vanleg å resistere Allah sine 99 namn, medan ei perle vert flytta for kvart av dei. Alle dei 99 namna gjer tydeleg klart ulike sider ved Allah sin natur og verksomheit. Det siste namnet, nummer 100, får ikkje muslimar vite om før dei møter han i livet etter døden.

http://www.google.no/imgres

Kjelder/tekst: http://snl.no/Koranen
                     http://nn.wikipedia.org/wiki/Koranen
                     http://www.hive.no/religioner/gjenstander-i-islam-article20241-5805.html
                     

Sentrale festepunkt i Hinduismen


I dette inlegget skal eg fortelje litt om nokre av dei sentrale punkta i Hinduistisk tru og religion.
Hinduistisk tru går i stor grad ut på å nå frelse, altså, livet i seg sjølv er berre ein veg til den endelege ''frelsa''.

Reinkarnasjon 

(atterføding)

Noko av det mest sentrale i Hinduistisk tru, er reinkarnasjon. Reinkarnasjon er, kort fotralt, trua på at ein vert gjenføydd til eit nytt liv etter døden. Denne typen tru heng tett saman med karma, eller lova om konsekvens.

Hinduistane trur at ein lev i ein eving rundgang, samsara,  heilt til ein vert frigjort der i frå, då har ein oppnådd moksha, eller frelse.
Reinkarnasjon heng og tett i hop med det hinduistiske kastesystemet.

 

 

Karma

- lova om konsekvens 

Kva du vert gjenføydt som i ditt neste liv, kjem ann på karmaen din. Karma går ut på at det vil kome konsekvensar for dei handlingane du gjer gode eller dårlege.

Gode handlingar gjer god karma, dårlege handlingar gjer dårleg karma. 

Dersom karmaen din er dårleg, vil du bli atterføydd som noko lengre nede i kastesystemet eventuellt eit dyr eller eit innsekt når du døyr.

Er karmaen din god, vil du bli atterføydd som noko betre og/eller lengre oppe i systemet, meir rikdomar,kunnskap ol.

Karma vert forma av tanke, språklege og kroppshandlingar!

Til forskjell frå Buddhismen der konsekvensane for handlingane dine kjem med ein gong, kjem konsekvensane i Hinduismen i 
''det neste livet''.

Moksha 

- Frelse

I hinduismen er moksha friheiten, det kan samanliknast med den kristne frelsa. Du har fyrst oppnådd moksha når jordslege eigentlutar betyr lite eller ikkje noko for deg. Fyrst då bryt du ut av den evige lidinga av å oppleve samsara/inkarnsjonsringen gong på gong.
Når du bryt ut av samsara har du oppnådd evig kvile, eller moksha.
Samtidig lærer Hinduismen Boddhistvattaprinsippet, at ein som har oppnåd frelse/moksha, velger å forbli menneske slik at dei kan vise andre vegen til moksha.






Kjelder:

Under same himmel, læreverk i RLE for ungd.skulen 1-3

http://snl.no/hinduismen

http://no.wikipedia.org/wiki/Hinduisme

www.himalayanacademy.com

http://www.asia.si.edu/pujaonline/puja/diffgods.html

http://www.joerapisarda.com/

Bilder:

Bilde 2:
 http://joerapisarda.com/the-law-of-cause-and-effect-karma-summarized/
 http://www.sodahead.com/fun/do-you-believe-in-karma/question-2557531/?link=ibaf&q=&imgurl=https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirmN0CwgrQv0oXBd0YYiU963XC0VlZqSIvPOkDF25cI4CTa9UeByggDd4zxe6CmJHtK-0fQVe_urXj8HmAz21jX4_hnjRusfHrGI3OkFzMgQP-_cmKCxhyuu9BnubgnK2mPU532QqYCc0/s400/karma.jpg
bilde 3: http://www.chopra.com/moksha

Vestmuren

Vestmuren, betre kjend som Klagemuren, blir betrakta som jødane sin heilagste stad sidan romarane ødela tempelet. Det er det einaste som er igjen av det første og andre jødiske tempelet i Jerusalem, og står på ei høgd kalla Tempelhøgda. Muren er 48 meter lang og 18 meter høg. Dette er det viktigaste pilgrimsmålet for jødar i dag.
     På tempelhøgda i dag står klippemoskeen. Muslimar trur at det var der Muhammed for opp til himmelen, og har bygd klippemoskeen til minne om dette. 


Kjelder:
Under same himmel 3
http://no.wikipedia.org/wiki/Jerusalem
http://snl.no/Vestmuren


Bildekjelder:
http://www.westernwallblog.com/wp-content/uploads/Western-Wall-Pic-8.jpg



Tanach, Talmud og Siddur

- Dei heilage tekstane i Jødedommen

     Jødedommen har eit av dei største skriftsamlingane av alle verdsreligionane. 


     Tanach - Toraen, Profetane og Skriftene
Når du får vite at Tanach er eit anna namn på Det Gamle Testamentet, kan det med ein gong virke meir kjent. Men sjølv om det er same teksten som i Kristendommen, blir den langt ifrå tolka likt. Noko av grunnen kan vere oversettingar. Medan fleirtalet av jødane kan lese Tanach på det opprinnlege språket (Det Gamle Testamentet blei opprinneleg på hebraisk), les vi oversettelsar. Noko av meininga i det som har blitt skrive, kan ha forsvunne under oversettinga, blant anna biletforbodet.
     Tanach er delt inn i tre delar. Den viktigaste delen, Toráen, består av dei 5 mosebøkene. I Toráen står det mange lovar og reglar som jødar skal føgje, spesielt i dei siste bøkene, fjerde og femte mosebok. Toraen har ein bestemt plass i det jødiske gudshuset, synagogen, i eit skap på veggen, handskrive på rullar. Nebiím (Profetane) inneheld alle profetane. Ein kan også dele Nebiím inn i to delar: Dei tidlegare profetane, og dei seinare profetane. Ketubím (Skriftene) er resten av bøkene.


     Talmud - Den munnlege Toraen

Talmud er jødane si største skriftsamling. Den blir kalla den munnlege toraen fordi. Den er delt inn i to delar: Halakha, "læra om dei religiøse forpliktelsane", og Gemara, som er utdjupande rabbinar-kommentarar. Talmud stammar blant anna frå tekstar i Toraen. Det finst to forskjellige versonar, eller fornyingar, av Talmud: Den palestinske Talmud og den israelske Talmud. Den palestinske Talmud blei skrive rundt 400, medan den babyloniske Talmud blei skrive rundt 500. 

Den babyloniske er den klart mest omfattande versjonen, og den som blir

brukt mest i dag. Det har dei siste åra vore debatt om i kva grad Talmud skal fornyast.

     Siddur - Bøneboka
Bøneboka Siddur blir brukt både til kvardags og til høgtider, i heimen og i synagogen. 


Kjelder:
Under Same Himmel 3
http://www.krlweb.net/religionane/KORTOM/Jodedommen.htm 
http://snl.no/Talmud 
http://snl.no/halakha
http://snl.no/gemara

Bildekjelder:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Hebrew_Sefer_Torah_scroll.JPG

Kristendom

Generelt: Kristendom, saman med Buddhisme, Jødedom, Islam og Hinduisme, er ein av dei største verdsreligionane. Kristne byggjer trua si på at det fins èin gud (monotetisk), og at det er Han som har skapt alt på jorda.


Heilage hus: Kyrkja er det heilage huset i kristendommen. Kyrkja er ein heilag møtestad mellom menneske og Gud. Menneska får eit spesielt nervær til Gud nær dei er i kyrkja. I den heilage bygningen føregår det feiringar av gudstenester og messer, i tillegg til arrangering av dåp, konfirmasjon, bryllaup, nattverd og gravferd.
I tillegg fins det også diverse aktivitetar i kyrkja, som kor, bibelgrupper osv.
Det fins nokre reglar som ein må følgje når ein er i kyrkja. Nokre av dei er at gutar og menn ikkje skal ha hattar/luer på seg, at alle skal vere rolege og at ein kler seg fint.

http://www.google.no/imgres?

Heilage tekstar: Dei heilage tekstane i kristendommen er samla i Bibelen. Bibelen delast i to: Det Gamle Testamentet og Det Nye Testamentet. Det Gamle Testamentet handlar om tida før Jesu fødsel og forberedar menneska på at noko skal kome. Det Nye Testamentet byrjar med Jesu fødsel og held fram med livet hans. GT har 39 bøker, medan NT har 27.
Kristendommen lærer at Bibelen inneheld Guds ord til menneska.

http://www.google.no/imgres?

Høgtider: I jula feirar vi Jesu fødsel. Tida før jul, kallar vi advent. Det er tida vi ventar på at Jesus skal kome.

Vi feirar påske fordi Jesus døydde for å setje menneska fri. Skjærtorsdag er til minne om hans siste kveld med læresveinane då han delte ut brød og vin, og vaska føtene deira. Langfredag var dagen då han vart hengd på korset. Han døydde og vart gravlagd. To dagar seinare, 1. påskedag, er dagen då Maria kom og fann Jesu grav tom. Jesus hadde då stått opp att.

Pinsa kjem 49 dagar etter Jesu oppstode. Dagen er til minne om då Den heilage ande kom til læresveinane.

http://www.google.no/imgres?

Kjelder, tekst: Under same himmel, http://no.wikipedia.org/wiki/Pinse,  http://no.wikipedia.org/wiki/Kristendom

Hinduismen

Gudar i hinduismen

Religionen hinduisme er til forskjell for dei fleste religionar polyteistisk. Det vil seie at religionen har to eller fleire gudar i staden for ein allmektig gud. Hinduismen har eit vidt spekter av gudar, mildt sagt! Det finns forskjellige gudar for ulike delar av tilhengjarane og til ulike periodar av livet. Det er umogleg å presentere alle dei hinduistiske gudane i dette inlegget ogvanskeleg i det heile tatt!

Men eg skal prøve å gje eit kort samandrag av nokre av dei mest sentrale hindusitiske gudane.



Guden Vishnu, opretthaldaren



Vishnu

Vishnu er ein av ''hovudgudane'' i hinduistisk religion. Med omkring 700 millionar tilhengjarar.

Vishnu vert ofte rekna som å vere tilstade i alle ting, samtidig som han òg vert spesifisert til å vere ein ''person''.

Vishnu er opretthaldaren av verdsordenen.  For å gjere dette, må han ofte ta form som ein avatar stige ned på jorda, og rydde opp eller bekjempe ondskapen som trugar verda. Han kan ta form som ei skilpadde eller eit villsvin. Men dei to viktigaste
nedstigingane/ avatarane hans er rama og krishna.

Vishnu er fyllt med kjærleik og medfølelse, og vert ofte kalla kjærleikens gud. I trimurti ( hinduistisk konsept om ein treeinigheit, der funksjonane skapelse, oppretthalding og øydelegging vert representert av gudane brahama, vishnu og shiva) representerar Vishnu opretthalding.

Vishnu er ''gift'' med gudinna lakshmi.

http://www.google.no/imgres?



Den heilage treeinigheita Brahaman, Vishnu og Shiva med konene

http://no.wikipedia.org/wiki/Fil:Brahma,_Vishnu_and_Shiva_seated_on_lotuses_with_their_consorts,_ca1770.jpg

Brahama

Brahama er skaparguden i hinduismen. Kreftene hans vert kalla brahaman, som tyder verdssjela. Han herskar over dei fire himmelretninga, noko som vert symbolisert i måleri og teikningar der han har fire ansikt. Ein kan til alle tider berre sjå tre av dei, men hinduistiske skrifter fortel at han har fire.
 I tillegg til dette er brahama visdomsguden. Sjølv om Brahama er skaparguden, vert han i liten grad tilbedt av hinduistar generellt.



Brahama med sine fire ansikter i ein lotus

http://www.google.no/imgres?um=1&hl=nn&sa=N&gbv=2&tbm=isch&tbnid=eGvamnwpjoJRWM:&imgrefurl=http://compartiendoculturas.blogspot.com/2010/02/brahma.html&docid=SD7phb9bmK6HTM&imgurl=http://www.artoflegendindia.com/images/images_big/pbaaf001_brahma_the_creator.jpg&w=550&h=717&ei=JT5jT4XmM-nf4QTI4tyDCA&zoom=1&iact=hc&vpx=433&vpy=114&dur=3562&hovh=256&hovw=197&tx=134&ty=120&sig=100356841567473499007&page=1&tbnh=129&tbnw=92&start=0&ndsp=22&ved=1t:429,r:2,s:0&biw=1280&bih=603

Brahama er ''gift'' med gudinna for kunst, musikk og litteratur, og i nokre tradisjonar har han endå ei hustru, Gayatri. Gayatri er gudinna for oppegåande velsigning og livsgjevande kraft.

Til forskjell frå Shiva og vishnu, er ikkje Brahama ein evig gud. Når ei ny verd skal skapast, veks det ein lotus ut av navlen til Vishnu, og der skal den nye Brahaman vere.

 Shiva         

Shiva er i lag med Brahama og Vishnu ein av dei høgaste, og ein av dei mest tilbedte gudane. Shaivaismen (retninga for dei som fast tilber Shiva) er ein av dei største hinduistiske greinane med 30% av hinduistane.

Shiva er verken god eller ond, sjølv om han fungerar som øydleggaren i trimurti. Shiva vert ofte framstilt i lag med kona si, og hans kvinnlege motstykke, Parvati.

Shiva representerer meditasjon, askese, fruktbarhet, den øydeleggande krafta og velgjeraren.

Shiva vert ofte framstillt sittande på kremasjonsstade innsmurt i aske med slangar rundt seg, skitten og ustellt. Shiva likar òg å nytte seg av alkohol, opium og cannabis.



Devi, gudinna

By you this universe is borne, By you this world is created, O Devi, by you it is protected."
(Devi-Mahatmya)

Devi betyr bokstaveleg talt gudinna.
Gudinna Devi fungerar fyrst og framst som ei kosmisk kraft som øydelegger djevelske farer som trugar likevekta i verda.
I orden er Devi med å forme, øydelegge og gjenforme verda.
I andre tilfeller stig Devi ned på jorda for å vere eit godt forbilete for kvinnene på jorda. I tilleg til dette donerar ho rikdom og suksess til sine tilhengjarar.
Difor er Devi også ofte ''beskyttar'' for landsbyar, byar og stammefolk.

Devi vert beskriven som eldre enn tid, men fortsatt  tida sjølv. Ho har ikkje noko form, men kan bli funne i alle former på jorda. Ho er tilstades i alle ting, men forbigår alle ting. Ho forandrar seg heile tida, men ho er til evig tid den same.


Ganesha

Ganesha ( '' de prominentes leder'' ) er son til Shiva og Parvati, og guden for visdom, litteratur og verdssuksess.

Ganesha har eit elefanthovud, etter at far hans shiva, måtte finne eit nytt houvud til son sin. Shiva hadde i reddsle kutta av hovudet til son sin, fordi han ikkje gjenkjente han. Elefanthovudet var erstattninga shiva fann.

Elefanter er ofte assossiert med å leve lenge, å aldri gløyme, er modige lojale og snille.

Det er Ganesha sitt ansvar å bestemme mellom suksess og feiling, lage og fjerne hindringar. Ganesha rir på ei rotte eller ei mus, som skal symbolisere at Ganesha kan ''gnage'' seg gjennom, og fjerne alle hinder.

Sidan Ganesha er guden for visdom, er det vanleg at studentar ber til Ganesha om hjelp i studietida.

Dattatreya

Dattatreya er ein hindusitisk gudeskikkelse. Nokre reknar Dattatreya for å vere ein reinkarnasjon av vishnu, andre ein avatar for  dei tre gudane i trimurti.

Dattatreya har tre hovud, noko mange meinar symboliserar trimurti eller fortid, notid og framtid.

Dattatreya vert ofte ''avbilda'' med fire hundar og ei ku. Mange meinar at dette skal symbolisere dei fire vedane, og at Dattatreya er ''over'' vedaene.

Historisk skal Dattatreya ha vore ein asket som vandra rundt i fjella i Nord-India.

Hanuman ( apegeneralen)

Hanuman ( stor kjeve)  er ein apegud i hinduismen. Han stammar frå ei særskild gruppe med apemennesker kalla vanrae, difor  vert han framstillt med apeliknande trekk. Dei som tilber Hanuman ser ofte på apar som heilage
Hanuman er kjent for sin truskap mot guden rama, det rettvise og heilage livet han levde, rampestrekar som barn og utallige heltedådar som vaksen.
Hanuman var svært sterk, og det seiast at han òg kunne fly. Dette fordi mange reknar med at han var son til vindguden, Vaja

Jacobsen & Telle, (1999) ”Hinduismen & Buddhismen” Høyskoleforlaget, Kristiansand.

Jacobsen, Knut A. (2003) ”Hinduismen” Pax Forlag, Oslo.

Eidhammer m. flere (2006) ”Religioner og livssyn” Høyskoleforlaget

Sødal m. flere (2005) ”Bibelen” Høyskoleforlaget.

www.daria.no/skole/?tekst=10111

http://www.daria.no/skole/?tekst=6713

http://mailerindia.com/god/hindu/index.php?vish2

www.norsknettskole.no/fag/ressurser/itstud/h99/hinduismen/vishnuog.htm

www.lundskov.dk/menu/tal.htm

www.mailerindia.com/god/hindu/index.php?siva5).

http://no.wikipedia.org/wiki/Shiva

Historia til Human-etisk forbund

Human-etisk forbund vart grunnlagd 09.04.1956 av Kristian Horn. Han var sjølv leiaren i forbundet i ca. 20 år. Rett etter at det vart grunnlagd, kom det 254 medlemmer.
Frå 1966 vart det oppretta lokalavdelingar over heile Noreg. I dag finn ein ca. 120 lokallag og fylkeslag som høyrer til Human-etisk forbund i Noreg.

I 2011 hadde forbundet 78 000 medlem, som gjer til at det idag er det største trus- og livssynsforbundet utafor Den norske kyrkja.

Logoen til Human-etisk forbund

Kjelder:
Tekst: http://no.wikipedia.org/wiki/Human-Etisk_Forbund
Bilde: http://www.google.no/imgres?